İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından düzenlenecek olan 18. İstanbul Bienali iptal edildi. Aylardır çeşitli tartışmaların odağında olan bienalin 2025’e ertelendiği İKSV tarafından açıklandı. İstanbul Bienali’nin 18’inci edisyonu 14 Eylül-17 Kasım 2024 arasında gerçekleştirilecekti.
Bienal üzerine bu zamana kadar birçok tartışma yaşandı. Bienalin küratörlüğüne atanan Iwona Blazwick’in yerine aslında ilk başta danışma kurulunca Defne Ayas’ın önerildiği söyleniyordu. İKSV’nin son anda Blazwick’i atadığı iddiaları, uzun süre gündemi meşgul etmişti. Atamanın ardından Ayas ve İKSV’nin danışma kurulu topluca istifa etti.
Ardından tartışmalar sürerken Venedik Bienali Türkiye Pavyonu küratörü Esra Sarıgedik, Ağustos ayında görevinden istifa etmişti. Gülsün Karamustafa’nın Venedik Bienali Türkiye Pavyonu’nda yer alacak sergisinin küratörlüğünü sanatçının uzun yıllardır birlikte çalıştığı Esra Sarıgedik Öktem üstlenmişti. Sarıgedik’in istifa haberi medyada “İKSV’ye tepki” ve “dayanışma” olarak yer aldı. Küratör yaptığı açıklamada, “Sevgili dostum ve meslektaşım Defne Ayas’ın etrafında gelişen tartışmalar beni olağanüstü üzdü; daha şeffaf bir seçim sürecine duyulan ihtiyacı ve karşılıklı iletişimin eksikliğini de gözler önüne serdi. Sadece bir profesyonel olarak değil, gelecek kuşaklara, çocuğuna ne bıraktığının farkında olması gereken sorumlu bir birey olarak, alınan tüm kararları yeniden değerlendirmemi elzem kıldı. Her ne kadar BüroSarıgedik’in yönetim ve çalışma şeklini değiştirmiş olsak da, şu anda öngöremediğim şekillerde doğabilecek çatışmalardan kaçınmak konusunda daha da hassas olmam gerektiğine karar verdim. Bu nedenle görevden üzülerek çekiliyorum” demişti.
Ekim ayında da danışma kurulu ve Defne Ayas’ın istifasından sonra sanatçılar bir araya gelerek İKSV’ye açık mektup yazıp İKSV’nin şeffaflık, hesap verebilirlik, etik ve kapsayıcılık konusundaki yetersizliğine vurgu yapmıştı. İKSV Müdürü Görgün Taner yaptığı açıklamada gereğinin yapıldığına ve yapılacağına, “değişime hazır olduklarına” dair bir açıklamada bulundu. Bu açıklamanın üzerinden altı ay geçtikten sonra 27 Aralık’ta 2008’den beri İstanbul Bienali Direktörü olan ve 2018’de İKSV Güncel Sanat Projeleri’nin direktörlüğünü de üstlenen Bige Örer İKSV ile yollarını ayırdı. İstanbul Bienali direktörlüğüne ise, 15 Ocak 2024 itibarıyla küratör ve araştırmacı Kevser Güler getirildi.
2025’e Ertelendi
Kurum, bienalin ertelenmesine dair şu şekilde duyuruda bulundu;
İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) olarak 18. İstanbul Bienali için 2023 Mart ayından bu yana
dünyanın dört bir yanından 58 sanatçıyla birlikte çalışıyoruz. Onlarca yeni sanat eserinin
üretimine ve hem yerel hem uluslararası ölçekte verimli işbirliklerine olanak sağlamasını
hedeflediğimiz bu bienalin kavramsal çerçevesi, büyük kayıpların ve acıların ardından sanatın
nasıl bir rol üstlenebileceğini araştırıyordu.
Bu sırada, vakıftaki seçim ve karar süreçlerine dair eleştiriler aldık ve bu eleştirileri
değerlendirerek tüm işleyişleri daha katılımcı hâle getirmek üzere harekete geçtik. İstanbul
Bienali’nin her zamanki gibi sanatsal ifade, diyalog ve bir araya gelme olanakları sunmasını
hedefledik. Buna rağmen, sanat çevrelerinde asla arzu etmeyeceğimiz biçimde tarafların
oluştuğunu, bienale katılmayı kabul etmiş veya etmeyi değerlendiren sanatçıların, yürütülen
işbirliklerinin ve ortaklıkların olumsuz etkilendiğini gözlemledik. Bu durum, İstanbul Bienali’nin
planlandığı şekilde düzenlenmesini imkânsız hâle getirdi.
Bu nedenle, 14 Eylül 2024’te kapılarını açması planlanan 18. İstanbul Bienali’nin ertelendiğini
kamuoyuna üzülerek duyuruyoruz. Her zaman en iyi şekilde gerçekleştirmek için çaba sarf
ettiğimiz İstanbul Bienali’ni yeni yönetmelik çerçevesinde ele alınacak bir süreçle 2025 yılında
yeniden izleyicilerle buluşturacağız.
