Bugünden başlayarak, NFT çevresinde dolaşacak, birkaç yazı boyunca devam edecek bir dizi-yazı hazırlamak düşüncesiyle yola çıkıyorum. Bir yandan sizlere, özellikle dikkatimi çeken bazı gelişmelerden bahsedecek, diğer yandan da bunları yorumlamaya çalışacağım. Bu yazılar, genel olarak alışık olduğumuz NFT-sanat ikilisinin dışına taşacak ve NFT’nin gelecekteki imkânları hakkında biraz düşünebilmemizi sağlayacak.
Önce gelin biraz eskilere gidelim. İlk zamanlarda NFT’ler bir görsel ve bunun blok zincirdeki kodları olarak karşımıza çıktı. Ağa işlendikten sonra değiştirilemeyen, bir tanımlayıcı adresle ve bir token numarası ile tanımlanan, genelde bir görselin mülkiyet haklarının kanıtı ve transferi için kullanılan bir yapıydı. Bu en temel işlev elbette hâlen devam etmektedir. Fakat herkes sanatsal bir üretim sahibi olmak istemedi ve bu çağda bu çok doğaldı. Bu defa NFT’ler bir değişime sokuldu ve kabuğunu kırdı. Oyunlarda bir karakterin sahiplik hakkını ifade eder şekilde kullanılmaya başlandılar. Bazen bir oyundaki ev, araba, bir yaratık veya bir silah yerine kullanıldıkları da oldu. Sanatsal yapının gerektirdiği tek ve biricikliğe olan ihtiyaç burada ortadan kalktı ve değiştirilememe durumunun gerekliliği de bu noktada zedelendi. Artık bir oyunun parçası olacaklarına göre her şeyden önce değişebilir/işlenebilir olmalıydılar. Bir sahipliğin kanıtı olmalıydılar ama koleksiyon sayısındaki sınırlamalar kaldırılmalıydı ki oyunu oynayan herkes bir şekilde ona ulaşabilsin. Peki bu nasıl oldu?
En temelde NFT dediğimiz şey üç parçadan oluşur. Birincisi ve en başat olanı blok zincirdeki kod kısmıdır fakat buna metadatalar (NFT hakkındaki açıklamalar ve o NFT’nin özelliklerinin yer aldığı dosyalar) ve görsel dosyaları eşlik ederler. Kod bütünü ağa işlenirken, metadata ve görsel dosyaları ağa işlenmek zorunda değildir. Asıl değişiklik de bu ikinci kısımda gerçekleşmiştir, yani ağ dışında. Eğer aldığımız NFT’nin metadata ve görsel dosyaları “ipfs”de (veya bir şekilde ağ üzerinde) kayıtlı ise değiştirilemezdir, diğer yandan bu dosyaları herhangi bir bulut sistemine de kaydedebiliriz. Oyunlar söz konusu olduğundaysa genelde kendi internet siteleri tercih edilir. Bu görsellerin ve metadataların daha sonra değiştirilmesine imkân tanır ve olası oyun geliştirmelerinin önünü açar. Böylece özellikle online oyun oyuncularının çok karşılaştıkları güncelleme ile gelen karakterler arası güç dengelemeleri ve görsel iyileştirmeler gibi değişiklikler rahatça gerçekleştirilebilir ve bu değişiklikler NFT marketler ile senkronize edilebilir. Ağ üzerine kaydedilen kod kısmındaki değişiklik ise onun daha esnek ve sonradan işlenebilir, değiştirilebilir hâle getirilmesiyle sağlanır. (Koleksiyonun toplam sayısının değiştirilebilir olması gibi.)
(Burada kısa bir parantez açıyorum. Eğer nadir veya sanatsal bir koleksiyondan bir iş satın alacaksanız, dosyaların değiştirilemez şekilde kaydedildiğinden ve koleksiyon kodundaki maksimum mint miktarı gibi verilerin değiştirilemez olduğundan emin olmalısınız.)
Tüm bu değişiklikler sürerken Fantom Opera ağında bir NFT marketi olan PaintSwap (www.paintswap.finance/) geçtiğimiz şubat ayında bir duyuru yaptı ve interactive Non-Fungible Token, kısaca iNFT adını verdikleri yeni bir NFT modelini tanıttı. Önceki sabit veya hareketli görsellerden oluşan NFT’lerin yanına, bu etkileşimli ve iletişim kurulabilir NFT’ler yerleştirildi. Nasıl oluşturulacaklarına dair bilgileri de bir Medium yazısıyla açıkladılar:
https://medium.com/paint-swap-finance/turning-godot-games-apps-into-infts-on-paintswap-a40009dd0399
Kısacası PaintSwap’a göre artık NFT’ler orada öylece duran sabit veya hareketli görseller olmaktan çıkmalı ve insanların etkileşim kurabilecekleri yapılar hâline gelmeliydiler veya daha ileri bir düşünceyle oyunda kullanılmak yerine oyunun kendisi olmalıydılar. Her iki şekli de gösteren birçok demo zaman içerisinde yayınlandı ve yayınlamaya da devam edecek gibi gözüküyor. Örnekleri için şuraya bakabilirsiniz:
https://paintswap.finance/marketplace/collections/0xef3c09ed431f9f0543d9001b28e8e3a42fb8540e
Peki iNFT neyi değiştirir? Herhalde artık metaverse kavramına hiçbirimiz eskisi kadar uzak değiliz. Kabaca birçok NFT’nin görsel olarak işlendiği ve bir araya getirilerek bir sanal dünya oluşturdukları yapılara metaverse diyoruz. Bunun için bir veya birçok koleksiyona ve onlarla etkileşim kuracak tek bir arayüze/bir işlem aracına/bir görselleştiriciye ihtiyaç duyuyoruz. Yani iki parçayı bir araya getirmemiz gerekiyor. Diğer yandan eğer bir iNFT’miz varsa metaverse’e herhangi bir aracıya ihtiyaç duymadan ve çok hızlı bir şekilde giriş yapmış oluyoruz. Yani metaverse için her şeyi tek bir NFT’de paket olarak bir araya getirmiş oluyoruz. Bu şu an için bizi bir bütünlükten koparıyor gibi gözükse de zaman içinde bunu aşacak ve çoklu iletişime izin verecek bir metaverse’e erişimi daha kolay bir hâle getirecektir. Daha kolay keyifli vakit geçirmek en temel hareket noktası bu durumda, fakat bu kadar mı? Hayır. Multimedya konusunda bir özgürlük yakaladıysanız sonuna kadar gidebilirsiniz. Mesela dönemin bir başka gözde konusu olan yapay zekâ ile NFT’ler iNFT sayesinde bir araya gelebilir. Böylece insanların NFT’lerle ve hatta NFT’lerin insanlarla “doğrudan” iletişim kurabilecekleri bir dünyanın kapısını aralayabilirsiniz, ki o kapı aralanmıştır da…
Geçtiğimiz nisan ayında (www.alethea.ai) Ceo’su Arif Khan Medium’da şöyle bir yazı paylaştı:
https://medium.com/alethea-ai/what-is-an-inft-8ee4575806b7
Gerçekten heyecan verici ve düşünmeye değer bir soru: NFT ile yapay zekâ bir araya gelirse ne olur? Evet iNFT’nin bebek adımları olarak attığı bizim NFT’ler ile etkileşim kurmamızın yerini NFT’lerin bizimle iletişim kurması alabilir. Şimdi, zaten telefonumuzda bile yapay zekâ ile bir iletişimimiz yok mu, yenilik bunun neresinde dediğinizi duyar gibiyim. Temelde bir fark yok diye düşünüyor olmakta haksız değilsiniz fakat bugünkü yapay zekâ web 2.0’ın, yani merkeziyetli ve kontrol edilebilir bir yapının ürünü. Web 3.0 ise bize kendi sahip olduğumuz ve herhangi bir otorite tarafından kontrol edilemeyecek bir yapı sunuyor. Dolayısıyla onun üzerinde yükselen bir iNFT hem birbiriyle sınırsız haberleşme gücüne sahip bir yapay zekâ karaktere sahip olma imkânı sunuyor hem de kontrolü tamamen NFT sahibine bırakıyor.
Tabii, şu an iNFT için çok erken bir aşamadayız ve tüm bu bilgiler demolardan ve düşüncelerden ibaret. Öte yandan bize NFT dünyasının sınırlarını ne kadar genişletebileceğiyle ilgili bir sınır (belki de sınırsızlık) çiziyor. Düşünsenize, belki bir gün kendinize ait bir iNFT ile konuşabilir, onunla oyun oynayabilir veya ondan birtakım işlerinizi halletmesini isteyebilirsiniz. Gerçekten heyecan verici değil mi?
Son not: Göz atmak isterseniz www.alethea.ai sitesinin söz konusu, henüz yolun çok başındaki iNFT koleksiyonunun linki ise şöyle:https://opensea.io/collection/inft-personality-pod-alethea-ai
Uğur Erden
